AYM’den RES'ler ile ilgili geç kalan ihlal kararı

 

10 Ocak 2024 12:42

Anayasa Mahkemesi RES için yapılan acele kamulaştırmalarda mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verdi.

Fotoğraf: Özer Akdemir/Evrensel

Özer AKDEMİR
İzmir

Anayasa Mahkemesi (AYM) Rüzgâr Enerji Santrali (RES) kurmak için yapılan acele kamulaştırma kararlarının mülkiyet hakkını ihlal ettiğine karar verdi. Acele Kamulaştırma kararının mahkemece iptal edilmesine rağmen yurttaşların taşınmazlarının idare adına tescil edildiğine dikkat çekilen kararda, “mülkiyetten yoksun bırakmaya yol açan acele usulde kamulaştırma suretiyle mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin kanunilik şartını sağlamadığı sonucuna ulaşılmıştır” ifadelerine yer verildi. AYM kararını değerlendiren avukat Dr. Fevzi Özlüer uygulamada durumun AYM kararının çok ötesine geçtiğini söyledi.

EPDK ŞİRKET RES KURSUN DİYE İÇİN HERŞEYİ YAPMIŞ

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) 21/7/2011 tarihli kararı ile İzmir'in Kiraz ve Beydağı ilçelerinde Rüzgâr Enerjisi Santrali (RES) Projesi yapılması için K. Elektrik Yatırım Üretim ve Ticaret Anonim Şirketine 49 yıl süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere üretim lisansı verdi. EPDK aynı zamanda lisans kapsamında yer alan tesislerin kurulabilmesi için gerekli olan ve aralarında başvuruculara ait taşınmazların da olduğu taşınmazların kamulaştırılmasında kamu yararı bulunduğu gerekçesiyle 23/1/2014 tarihinde kamu yararı kararı aldı. EPDK’nın talebi üzerine RES’lerin kurulacağı alanda kalan tarım arazileri hakkında tarım dışı kullanım izni verilirken, “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilen RES üretim tesisinin bir an önce işletmeye alınmasında kamu yararı bulunduğu gerekçesiyle kamulaştırma işlemlerinin acele kamulaştırma usulüne göre yapılmasının uygun olduğu değerlendirmesine yer verildi.

BAKANLAR KURULU ACELE KAMULAŞTIRMA İLE KÖYLÜNÜN ARAZİSİNE RES ŞİRKETİ İÇİN EL KOYDU

Bunun üzerine Bakanlar Kurulu 16/5/2014 tarihinde RES yapımı amacıyla ihtiyaç duyulan taşınmazların acele usulle kamulaştırılmasına karar vererek 20/6/2014 tarihli ve Resmî Gazete'de yayımlandı. Taşınmazları kamulaştırma ile ellerinden alınan yurttaşların yerel mahkemeye yaptıkları itirazlar reddedilirken acele kamulaştırılmalara ilişkin Bakanlar Kurulu kararının, Maliye Bakanlığının kamulaştırma kararının ve EPDK'nın kamu yararı kararının iptali talebiyle EPDK, Maliye Bakanlığı ve Bakanlar Kuruluna izafeten Başbakanlık aleyhine açtıkları davada yürütmeyi durdurma talebi Danıştay Altıncı Dairesince reddedildi.

YURTTAŞLAR AYM’YE BAŞVURDU

Bütün bu yargı süreçleri devam ederken kamulaştırılan taşınmazlar idare tarafından fiilen kullanılmaya başlandı. Yürütmeyi durdurma kararını reddeden Danıştay 6. Dairesi 9/3/2017 tarihinde kamu yararı ve kamulaştırma kararlarının iptali talebi yönünden davanın reddine, acele usulde kamulaştırma kararının ise hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verdi. Bu kararın ardından da tarlalarına el konulan yurttaşlar kamu yararı ve kamulaştırma kararlarının iptal edilmemesi ile acele kamulaştırma usulünün uygulanmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı iptal edildiği hâlde taşınmazların idare adına tescil edilmesinin mülkiyet haklarını ihlal ettiği iddiası ile AYM’ye başvurdular.

AYM: YARGI SÜRECİNİN UZAMASI YURTTAŞI MAĞDUR ETTİ

AYM 03.01. 2024 tarihli kararında idareler tarafından taşınmazların fiilen kullanılmaya başlandığı 2014 yılından idari yargıda iptal kararının verildiği 2017 yılı Mart ayına kadar iki yılı aşkın süreyle hukuka uygunluk denetiminin sonuçlandırılmamasının mülkiyet hakkının sağladığı korumadan yurttaşları mahrum bıraktığına karar verdi. Yurttaşların maruz kaldıkları acele usulde kamulaştırma işleminin idari yargı kararı ile hukuka aykırı olduğunun saptanmış olmasına rağmen taşınmazların idare adına tescil edildiğine dikkat çekilen kararda şu ifadeler kullanıldı: “İdari yargı sürecinin uzaması neticesinde başvurucular lehine verilen iptal kararının etkisizleştiği, mahkeme kararının somut bir etki yaratmadığı ve etkili bir yol olarak sonuç doğurmadığı kanaatine varılmıştır. Dolayısıyla mülkiyetten yoksun bırakmaya yol açan acele usulde kamulaştırma suretiyle mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin Anayasa'nın 13. 35. ve 46. maddeleri çerçevesinde kanunilik şartını sağlamadığı sonucuna ulaşılmıştır.”

AV. ÖZLÜER: “ÇOK GEÇ KALMIŞ BİR İHLAL KARARI”

AYM’nin bu kararını değerlendiren av. Dr. Fevzi Özlüer, uygulamada durumun AYM’nin ihlal saydığı hadisenin çok ötesine geçtiğini söyledi. Özlüer, “Örneğin aynı şey Çanakkale’de bir RES projesine ait iletim hattı için yaşandı. Acele kamulaştırma kararıyla hemen sahaya giriyorlar. Acele kamulaştırmayla ilgili savcılık görüşünü bile tanımaz durumdalar. Öte yandan muhtarlıkları açtıkları davalardan bir şekilde feragat ettiriyorlar. Muhtarlıkların malını kamulaştırıyorlar. Devlet devlet malını kamulaştırıyor. Yani bu çok geç kalmış bir ihlal kararı. Hatta aslında günün sonunda eski hale getirmeye yönelik bir sonuç da doğurmuyor” dedi.

 https://www.evrensel.net/haber/507790/aymden-resler-ile-ilgili-gec-kalan-ihlal-karari