Ölümden öte köy var! (Pazar Eki)

 16 Temmuz 2017 05:07

Özer AKDEMİR

Çanakkale’ye bağlı Lapseki Şahinli köyünün musluklarından geçtiğimiz günlerde çamur aktı. Bildiğimiz çamur! Suyun o çamur renginin fotoğrafını görenlerden bir kısmı  “Belediye bedava sıcak çikolata hizmeti vermiş köye” diye işi gırgıra vurdular ama gelin bir de onu Şahinlilere sorun.

Köyün başına gelen ilk çamur vakası değil bu aslında. Yıllar önce altın madeni şirketi köy yakınlarında ilk sondajlara başladığında da çamur gibi akmıştı sular. O zaman bugünkü kadar koyu bir rengi yoktu suyun. Daha çok kola rengindeydi. Suyun bu rengini gören köylüler 2.5 litrelik kola şişelerine doldurdukları suları basın mensuplarına gülerek göstermişlerdi. Tabii acı bir gülüştü o. “Suyumuz kola rengi akıyor, siz içer misiniz?” demişlerdi gazetecilere. 

Kirazları ile ünlü Şahinlinin sularında başlayan sorunların ilki olmuştu bu kola renkli su akışı. Sonradan birden sularda arsenik oranının yüksek olduğu tespit edildi. Köylüler doğal olarak yeni su kaynağı araştırmasına girdiler. 

Konu 9 Mart 2017 tarihli Çanakkale İl Genel Meclisi gündemine de gelmiş. Uzun zaman Ziraat Mühendisleri Odası Çanakkale Şube Başkanlığı yapan Meclis Üyesi Hicri Nalbant toplantıda bu konuyla ilgili konuşmuş. Köyün yeni içme suyu için Dumanlı Dağ’dan getirilen 0.8 lt/sn’lik suyun yetmeyeceğini en azından 2.4 lt/sn’lik suya ihtiyaç olduğunu söylemiş. Tutanağa göre meclisin AKP’li üyesinden yemediği hakaret kalmamış Nalbant’ın. 

***

Sonuçta, su yetmemiş Şahinli köyüne. Lapseki’nin kendi olanakları ile getirdiği kaynak suları Şahinli köyüne aktarılarak bir çözüm üretilmiş. Tabii Lapseki’nin çeşmelerinden kaynak sularının yerine barajdan sağlanan sular akmaya başlamış. 

Bu arada Şahinli köyü yakınlarında çalışmalarını sürdüren altın madeninin üretim için gereksindiği yılda 4 milyon ton su tartışma konusu olmuş. Şirket ÇED Raporunda bu suyu yüzey sularından elde edeceğini ileri sürmüş ama bilirkişi keşfinde bölgede böylesi bir yüzey suyu tespit edilememiş. Peki maden bu miktarda suyu nereden mi bulmuş dersiniz? Şahinli Köyünün arsenikli denilen kaynak sularından! 

*** 

Yıllık iznimi Hacıbektaş yakınlarındaki köyüm Köşektaş’ta geçirdim. Köyün mahallelerinin tam ortasında yer alan üç çeşmenin üzerinde de “insani kullanım için uygun değildir” uyarısı levhası asılmış. Ama köylüm yüz yılı aşkın bir zamandır bu suyu bağını bahçesini sulamada, halısını, kilimini, elin yüzünü yıkamada hâlâ kullanıyor. 

Yörenin kayaç yapısından kaynaklı olmak üzere birçok köyün içme sularının arsenik oranı çok yüksek. Bunların bir kısmı arsenik arıtmasına tabii tutularak köy şebekesine verilirken, bir kısmında da başka yerlerden sağlanan sularla içme suyu ihtiyacı giderilmeye çalışılıyor. Şahinli köyünde de benzer bir yol izlenemez miydi de “bu sular arsenikli” diye altın madeninin kullanımına terk edildi?

***

Velhasıl, Şahinli köyünün suları da madene yetmeyince Avustralyalı altın madencisi Lapseki Belediyesinin yer altı kuyularından çektiği suları kullanmaya başlamış. Öyle ki fazla su çekimi nedeniyle Lapseki de o suların bulunduğu bazı yerlerde çökmeler meydana gelmiş. Madenci şirketin su çekimi sonrası ilerde benzer çökmelerin yaşanacağı endişesi var insanlarda. 

Kaynak sularını Şahinli köyüne, yer altı su kuyularını altın madencisi şirkete veren Lapseki’ye içme suyu sağlayan Bayramdere Baraj’ının suları da İller Bankasına göre arsenikli! Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile DSİ’nin ise bu durumdan haberleri yok! Konuya dair yerel gazete haberine göre devlet kurumları konuyu inceleteceğiz derken belediye ise “sıkıntı yok içebilirsiniz” diye vatandaşı rahatlatmaya dönük açıklamalar yapıyor. 1

Umurbey Barajından beklediği suyu getirtemeyen, üstüne kaynak suyu arsenikli olduğu gerekçesi ile elinden alınıp altın madenine verilen, yerine getirilen su da çamur halinde akan Şahinli köylüleri çok dertli bugünlerde. Musluklarını açtıklarında akan çamurlu suyu mu dert etsinler, artık eskisi gibi yetişmeyen kirazlarını mı, ellerinden alınan yaşam haklarını mı?

***

M. Ö. 341 - 270 yıllarında yaşamış Yunan filozofu Epiküros yaşamının bir kısmını Şahinli köyünün bağlı olduğu Lampakos (Lapseki) da geçirmiş. Filozof, Lapseki de “Bahçe” adını verdiği okulunda zamanın kurallarına aykırı biçimde kadınlar ve kölelere de dersler vermiş. Demiş ki, “daha sonradan acı çekmemek için şu anki anlık hazdan vazgeçilmelidir”. Hayat bir kar-zarar hesabıdır ona göre. Tanrıya dair de sıra dışı düşünceleri vardır filozofun; “Eğer tanrı kötülüğü önlemek istediği halde önlemiyorsa güçsüz demektir. Kötülüğü önleyebildiği halde önlemek istemiyorsa, ahlaksızdır”. 

Bir başka sözü de ölüme dairdir; “Ölümden korkmak anlamsızdır, çünkü yaşadığımız sürece ölüm yoktur, ölüm geldiğinde ise artık biz yokuz”.
Günümüzde, Epikür’ün “Bahçe”sine giren altın madencisi şirkete karşı nasıl mücadele edeceklerini düşünüyor Şahinli köylüleri.  Hemşehrileri filozofun “ölümden öte köy yoktur” sözlerine “çocuklarımızın sağlıklı yaşayabileceği bir Şahinli köyü var” diye yanıt veriyorlar.

1http://www.bigazete.com.tr/2017/4/bayramdere-baraj-suyunda-arsenik-var-mi-yok-mu-h26201.html

https://www.evrensel.net/haber/326479/olumden-ote-koy-var-2